آلسترومریا  Alstroemeria psittacina

آلسترومریا شباهت فراوانی به سوسن مینیاتوری داشته و به سوسن پروئی معروف شده است. این گل از آن دسته گل‌ها می‌باشد که به دلیل ماندگاری بالا و به نوبت باز شدن غنچه‌ها بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. این گل بومی آمريكاى جنوبى می‌باشد، بنابراین، اين گیاه شــرايط آب و هوايى معتدل و مرطوب را می‌پسندد. گل‌هاى شاخه بریده‌‌ی آلستر طول عمر نسبتا طولانی (2 تا 3 هفته) دارند. و با توجه به پرورش آسان و مورد توجه بودن این گل در بازارهای جهانی به عنوان دهمین گل محبوب شاخه بریده، برای کشت گلخانه‌‌ای انتخاب مناسبی می‌باشد.

گیاهشناسی

گل آلسترومریا، گیاهی تک لپه می‌باشد که به صورت یک ساله یا چندساله رشد نموده و بسیار حساس به سرما می‌باشد. این گیاه دارای ساقه زیرزمینی بوده و ریشه‌های افشان با رشد و توسعه گیاه به ریشه‌های ذخیره‌ای ضخیم تبدیل می‌گردد.

این گیاه با توجه به دمای ریزوم گل می‌دهد. اگر دمای خاک اطرف ریزوم این گیاه حدود 16 درجه سانتی‌گراد باشد، گیاه وارد فاز گلدهی می‌گردد. معمولا در بهار گلدهی شروع و تا پاییز ادامه می‌یابد.

این گیاه از نظر گلدهی به دو گروه تقسیم می‌‌شود، انواع ارکیده‌ای و انواع پروانه‌ای. که در نوع ارکیده‌ای ارتفاع بوته‌ها به 2.5-3 متر می‌رسد و قبل از گلدهی به یک دوره سرمادهی 10 تا 15 درجه سانتیگراد برای گلدهی نیازدارند. در نوع پروانه ای ارتفاع بوته ها کوتاه تر بوده و دمای سرمادهی 16-13 درجه سانتیگراد را نیاز دارند. دوره گلدهی در این نوع آلسترومریا بیشتر از نوع ارکیده ای می‌باشد.

کشت و پرورش آلسترومریا

برای احداث گلخانه گل آلسترومریا نیاز به سرمایه نسبتا زیادی داریم، زیرا نیازمند تجهیزات و سیستم های کنترل رشد گیاه از جمله کنترل دمای محیط بستر کشت و تامین رطوبت و نور کافی می‌باشد.

زمان کشت آلسترومریا در تابستان تا اوایل پاییز می باشد که در این ارقام شروع گلدهی در اسفند ماه می باشد. و در ارقامی مانند پروانه ای که گلدهی در تمام سال صورت می گیرد محدودیتی در زمان کاشت وجود ندارد. فاصله کشت در گلخانه 30 سانتی متر و عمق کاشت بهینه آلسترومریا 15 تا 20 سانتی متر می باشد. تراکم بوته ها بسیار حائز اهمیت می باشد زیرا تراکم  زیاد مانع رسیدن نور به بوته ها، کاهش گلدهی و افزایش بروز بیماری ها می‌گردد. به طور معمول هر بوته سالیانه حدود 75 ساقه جدید تولید می‌نماید و هر ساقه تقریبا 5 تا 7 گل می‌دهد.

دما:گلخانه مناسب کشت این گل باید دارای پوشش مناسب با عبور نور کافی باشد. در سیستم هیدروپونیک باید بسترها به گونه ای طراحی شود که امکان تنظیم دمای محیط بستر امکان پذیر باشد که معمولا برای خنک کردن بستر، از لوله های آب سرد استفاده می گردد. دمای نسبتا بالا گلدهی را تسریع می نماید اما دمای بهینه برای پرورش این گل 25-20 درجه سانتی گراد می باشد و در دماهای بالاتر از حد بهینه ساقه گلدهنده ضعیف رشد نموده و جوانه گل به طور کامل رشد نمی کند. به طور معمول دمای استاندارد برای گلخانه های آلستر در شب 13-10درجه سانتیگراد و در روز 18-16 درجه سانتیگراد می باشد.

خاک و محیط کشت: آلسترومریا به دلیل ساختار ریشه ای که دارد نیازمند خاک نرم با زهکش مناسب می باشد. در کشت هیدروپونیک نیز استفاده از بستر خنثی و ترکیب 70 درصد کوکوپیت و30 درصد پرلایت توصیه می گردد. ریزوم های این گل به پوسیدگی حساس بوده بنابراین نیازمند بستر دارای زهکش کافی و آبیاری مناسب می باشد. همچنین ریشه های این گیاه به نمک زیاد حساسیت نشان می دهد بنابراین باید شوری محیط کشت و آب  آبیاری بررسی گردد. pH مناسب کشت آلسترومریا محدوده ی خنثی 7-6 می باشد.

آبیاری: با توجه به سطحی بودن ریشه آلسترومریا، نیاز آبی آن بالا بوده و سیستم آبیاری مناسب پرورش این گل از نوع بارانی  و قطره ای می باشد که می توان در طول یک سال نیاز آبی این گل را ۸۰۰-۵۰۰ میلیمتر در نظر گرفت.

 رطوبت: رطوبت گلخانه پرورش گل آلسترومریا باید در حدود ۸۰-۷۰  درصد حفظ شود و در صورت کاهش این میزان باید آبیاری بارانی انجام گیرد.

نور: این گیاه به نور کافی برای گلدهی نیاز دارد. نور روزانه حدود 12 ساعت برای گلدهی بسیار مناسب است و در روزهای کوتاه نور کم موجب تاخیر در گلدهی شده و از نور مکمل (لامپ سفید) برای تحریک گلدهی استفاده می‌گردد.

تغذیه: با توجه به اهمیت ساختار ریشه در این گیاه کودهای فسفره مصرف بیشتری دارند. در pH بالاتر از 7 جذب عناصر ریز مغذی آهن و منگنز کم شده و گیاه علائم کمبود را به صورت زردی برگها نشان می‌دهد. که با تنظیم pH و افزودن 6-5 گرم کلات آهن در هر متر مربع محیط کشت، کمبود برطرف می گردد.

در کشت هیدروپونیک با توجه به مرحله رشدی گیاه و عناصر غذایی مورد نیاز، فرمول های کودی در نظر گرفته می شود. در مراحل اولیه کشت محلول غذایی حاویی کودهای دارای فسفر جهت رشد بهینه ریشه ها می باشد. در مراحل بعد رشد سبزینه و شاخساره کودهای نیتراته مورد استفاده قرار می گیرند که در مورد آلستر کودهای آمونیومی کمتر استفاده می گردد. در مرحله گلدهی کودهای پتاسه باعث تشویق گیاه به گلدهی و شروع فاز تولید می گردند.  فرمول های کودی متفاوتی برای این گیاه پیشنهاد می شود که بهترین آن ها، ترکیب کود نیتروژن، فسفر و پتاسیم به ترتیب با نسبت ۱۲-۴-۸ می باشد. زمانی که آلسترومریا شروع به رشد کرد در اواخر زمستان یا اوایل بهار از کودی با نسبت ۱۲-۴-۸ یا ۱۰-۵-۵ به صورت محلول در آب استفاده شود.  در زمان محلول‌دهی توجه داشته باشید که محلول با شاخ و برگ در تماس نباشد زیرا باعث سوختگی برگهای و ایجاد لکه هایی روی برگها می شود. به گل رفتن گیاه می‌شود.

دی اکسید کربن: افزودن دی اکسید کربن به فضای گلخانه باعث افزایش کارایی فتوسنتز و افزایش عملکرد گیاه می‌شود. غلظت بهینه دی اکسید کربن در تابستان 400-350 پی پی ام و در زمستان 800-400 پی پی ام می‌باشد. همچنین با افزایش ارتفاع گلخانه، با توجه به حفظ رطوبت کافی می‌توانیم میزان دی اکسید کربن مورد نیاز را تامین نماییم.

تکثیر و هرس: آلسترومریا از سه روش تقسیم ریزوم، کشت بذر و کشت بافت تکثیر می شود. در روش تکثیراز طریق تقسیم ریزوم ها باید قسمتی از ریزوم که دارای حداقل 3 شاخه رویشی باشد، انتخاب شود. عمق کاشت ریزوم ها کم بوده و شاخه های رویشی باید حدود 5 سانتی متر از خاک بیرون زده و توان رشد را داشته باشند و حدود ۸-۶ هفته باید در شرایط روز بلند (۱۶-۱۳ ساعت روشنایی) قرار گیرند تا توانای رشد و تولید شاخه گلدهنده را داشته باشند. همچنین می توانیم ریزوم ها را در دمای ۱ تا ۳ درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی بالا به مدت چندین ماه نگهداری نمود.

در این روش تکثیر، احتمال بروز بیماری های قارچی و گسترش بسیار زیاد می‌باشد.در روش تکثیر با بذرکه در آلسترومریا به آسانی انجام می‌گیرد، احتمال تفرق صفات و طولانی شدن فرایند تولید بسیار زیاد می‌باشد. بهترین روش تکثیر تجاری و سریع کشت بافت می‌باشد. در این روش از مریستم جهت نمونه های کشت بافت استفاده نموده و پس از یک ماه گیاه کامل و تمایز یافته و عاری از ویروس تولید می‌نمایند.  بعد از کشت آلسترومریا گیاهان نیاز به تنک شاخه های اضافی رشد کرده بر روی ریزوم را دارند که از تراکم شاخه ها و نیز بهبود کیفیت گل نقش دارند. علاوه بر این باید شاخه های قدیمی که دیگر برگ نمی‌دهند را از روی ریزوم ها کشید، باید توجه کنید که شاخه ها باید کشیده شوند و از ریزوم جدا شوند زیرا در صورت قطع کردن باقی مانده شاخه پوسیده و احتمال بیماری های قارچی و گسترش آنها زیاد می باشد اما کنده شدن از ریزوم باعث می‌شود که ریزوم قسمت آسیب دیده را ترمیم نموده و بیماری ها کنترل شود.

 برداشت و بسته بندی

زمان برداشت گلها با خم شدن پوشش گل مشخص می‌گردد. برای صادرات گل و ارسال آن به نقاط دورتر معمولا قبل از رنگ گیری گلها برداشت انجام می‌گیرد. در بسته بندی و حمل و نقل این گل باید دقت نمود زیرا بسیار حساس به کلروز برگ ها می‌باشد، جهت جلوگیری از این عارضه می‌توان قبل از برداشت از هورمون هایی مانند سیتوکنین و جیبرلیک اسید استفاده نمود. بسته بندی گل ها بر اساس ظاهر و کیفیت مطلوب و ارتفاع شاخه ها در بسته های 10 تا 100 تایی بسته به بازار هدف صورت می‌گیرد. طول شاخه گل بر اساس درجه بندی از 70 تا 110 سانتی متر می‌باشد. بسته بندی دسته ها باید آزاد بوده تا آسیبی به گل ها وارد نشود و سپس در کاغذهای ضد آب و یا پلاستیک های شفاف قرار گیرند.

به طور کلی در ایران حدود ده هکتار زیر کشت این گل قرار دارد و عملکرد هر هکتار به طور متوسط بسته به رقم کشت شده، حدود 200 تا 400 هزار شاخه می‌باشد. حساسیت بالای گل به حمل و نقل و افزایش هزینه های باربری و سطح زیر کشت محدود آن، از دلایل کاهش صادرات این گل به سایر کشورها می‌باشد.