تفاوت کشت خاکی و هیدروپونیک
کشت خاکی و آب کشت تفاوت‌هایی دارند؛ همچنین روش‌های مختلفی برای پرورش گیاهان و محصولات کشاورزی در گلخانه‌ها وجود دارد. گلخانه‌دار براساس نوع نیاز و نوع گیاهان تحت کشت می‌تواند یکی از روش‌ها را انتخاب نماید.
در روش کشت هیدروپونیک یا آب کشت، بجای خاک از آب برای رشد و نمو گیاهان استفاده می‌شود. در حالی که در گلخانه‌های سنتی ریشه گیاهان در خاک کاشته می‌شوند و اینگونه رشد و پرورش می‌یابند. هر روش مزایا و معایب مختص به خود را دارد و ما در این مقاله سعی داریم علاوه بر معرفی هر دو روش به بررسی مزایا و معایب آن‌ها نیز بپردازیم. در حال حاضر برای کشت انواع محصولات از کشت هیدروپونیک استفاده می‌شود و بسیاری از گلخانه داران با استفاده از این روش، انواع محصولات را در بهترین نوع از کیفیت پرورش داده و به سراسر دنیا صادر می‌کنند. در کشت هیدروپونیک، تفاوتی ندارد که از کدام نوع سازه استفاده می‌کنید.
برای اطلاع یافتن از سازه های گلخانه ای، این مطلب را مطالعه کنید ←انواع سازه های گلخانه ای
| ←کشت هیدروپونیک
←مزایا و معایب کشت هیدروپونیک ←کشت خاکی ←مزایا و معایب کشت خاکی ←مقایسه کشت آبی و خاکی ←سخن پایانی |
کشت هیدروپونیک یا آب کشت
هیدروپونیک (Hydroponics) به معنای آب کشت است و از ترکیب دو واژه لاتین Ponics و Hydro و به معنای آب کار گرفته شده است. در روش هیدروپونیک ریشه گیاهان از طریق مواد مغذی موجود در آب تغذیه می‌شوند و هیچ نیازی به استفاده از خاک نیست. آب مورد استفاده در روش کشت هیدروپونیک یا آب کشت باید با مواد معدنی و ویتامین‌ها مغذی شده باشد. این محلول معمولا شامل املاحی از جمله کلسیم، فسفر، پتاسیم، نیتروژن و سایر ویتامین‌ها می‌باشد.
محلو‌ل‌های غذایی موجود در آب، همان کودهای مورد استفاده در روش خاک کشت می‌باشند، اما از طریق آب وارد ریشه گیاهان می‌شوند و نیاز غذایی آن‌ها را تامین می‌کنند. روش آب کشت برای پرورش انواع گیاهان و محصولات کشاورزی مناسب است و بصورت گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخی از محصولات از جمله توت‌فرنگی، گوجه‌فرنگی، خیار، کاهو و اسفناج از بهترین نوع گیاهان برای کاشت به روش هیدروپونیک بشمار می‌روند.
کاشت به روش هیدروپونیک به روش‌های مختلفی انجام می‌شود و هر گلخانه‌دار براساس نوع گیاه و نیاز خودريال روش مناسبی را انتخاب می‌کند. در این بخش به معرفی اجمالی برخی از این روش‌ها می‌پردازیم:
- آب کشت با استفاده از روش فيتيله‌ای
- نوار غذایی
- سیستم قطره‌ای
- غوطه وری
مزایا و معایب استفاده از روش کشت هیدروپونیک
روش آب کشت مزايای بيشماری دارد كه در اين بخش به بررسي برخی از آن‌ها می‌پردازيم.
√صرفه جویی در مصرف آب
با استفاده از روش آب کشت در تولید محصولات گیاهی تا 90 درصد در مصرف آب صرفه‌جویی می‌شود.
√کیفیت بالای محصولات
محصولاتی که با استفاده از روش آب کشت تولید می‌شوند، بسیار با کیفیت و مشتری‌پسند هستند. سایز، رنگ و طعم میوه‌هایی که در گلخانه‌های هیدروپونیک پروش یافته‌اند، نسبت روش‌های دیگر دارای استانداردهای بسیار بالاتری هستند.
√عدم نیاز به استفاده از کود و سموم شیمیایی
کشاورزان با استفاد از روش آب کشت دیگر هیچ نیازی به استفاده از سموم و آفت‌کش‌ها نخواهند داشت و در هزینه‌های جانبی گلخانه صرفه‌جویی می‌شود.
√قابلیت کشت و پرورش محصولات گیاهی در اقلیم خشک و نامناسب
آب کشت این امکان را برای گلخانه داران فراهم می‌کند تا بتوانند هر نوع محصولی را در هر شرایط آب و هوایی تولید کرده و پرورش بدهند.
√کاهش احتمال سرایت بیماری‌های انگلی
به دلیل رشد و نمو گیاهان در محیطی ارگانیک و درون محفظه‌های آبی، امکان رشد و انتقال بیماری قارچی و گیاهی در روش کشت آبی وجود ندارد.
×سرمایه‌گذاری اولیه بالا
برای احداث یک گلخانه هیدروپونیک نیاز به تجهیزات و دانش فنی می‌باشد. بنابراین هزینه‌های اولیه نسبت به سایر روش‌ها اندکی بالاتر است.
×زمان‌بر بودن برگشت سرمایه
گلخانه‌دران هیدروپونیک برای بازگشت سرمایه، مدت زمان طولانی‌تری را منتظر می‌مانند.
×مهارت و دانش فنی و تخصصی
برای احداث و ادراره یک گلخانه هیدروپونیک به شکلی موفق و صحیح، نیاز به دانش فنی و افراد باتجربه می‌باشد.
×نامناسب بودن آب کشت برای رشد برخی از گیاهان
برخی از گیاهان برای رشد و نمو با کیفیت بالا، نیازمند کاشت در خاک هستند. بنابراین بهتر است برای پرورش این نوع گیاهان از روش کشت خاکی استفاده شود.
کشت خاکی
در روش کشت خاکی همانطور که از نامش مشخص است، ریشه گیاهان در خاک کاشته می‌شود و محصول گیاهی و کشاورزی مراحل رشد و نمو خود را در خاک طی می‌کند. گیاهان، مواد مغذی مورد نیاز خود را از طریق ریشه و از خاک جذب می‌کنند، بنابراین برای غنی نگاه داشتن خاک در این روش به کود دهی مداوم نیاز می‌باشد. هر گیاه تحت کشت نیازمند فضای کافی برای رشد خود می‌باشد و این امر بدان معنی است که روش کشت خاکی نیازمند فضای گسترده‌ای می‌باشد.
در مناطقی که خاک مناسب جهت کشاورزی یافت نمی‌شود و خاک آن مناطق از فقر منابع غنی رنج می‌برند، استفاده از روش کشت خاکی، مشکل است و گاهی غیرممکن می‌باشد. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که استفاده از روش کشت خاک نیازمند وجود شرایط مناسب محیطی و آب و هوایی می‌باشد. البته در مناطق با آب و هوا و خاک مرغوب، استفاده از روش کشت خاکی مقرون بصرفه و اقتصادی می‌باشد.
مزایا و معایب استفاده از روش کشت خاکی
استفاده از سیستم کشت خاکی در کشاورزی و پرورش محصولات گیاهی، مزایایی دارد که در این بخش به معرفی برخی از آن‌ها می‌پردازیم.
√هزینه راه‌اندازی پایین
تولید و پرورش محصولات در روش کشت خاکی، نسبت به سایر روش‌های کشت، نیاز به تجهیزات تخصصی کمتری دارد. بنابراین در هزینه‌ها صرفه‌جویی می‌شود.
√چشم انداز زیبا
از لحاظ بصری، دیدن یک باغ مملو از گیاهان سرسبز برای تماشاچیان زیبا و دل‌انگیز خواهد بود.
×مصرف آب زیاد
مصرف آب در روش خاکی تقریبا 10 برابر مصرف آب در روش هیدروپونیک می‌باشد.
×آفات و حشرات
گیاهان و محصولات کشاورزی که در خاک رشد می‌کنند، مورد هجوم حشرات و آفت قرار می‌گیرند. این امر باعث افت کیفیت تولیدات کشاورزی می‌شود.
×علف‌های هرز
در روش کشت خاکی، رشد علف‌های هرز موجب کاهش کیفیت محصولات کشاورزی می‌شود. علف هرز، نور آفتاب را به خود جذب می‌کند و از مواد مغذی موجود در خاک تغذیه می‌کند.
×نیاز به فضای بزرگ برای کشت
فضای مورد نیاز برای کشت محصولات گیاهی در روش کشت خاکی نسبت به سایر روش‌های گلخانه‌ای بیشتر است.
مقایسه کشت خاکی و آب کشت
روش‌های بی‌شماری برای کشت و پرورش محصولات گیاهی وجود دارد که کشاورزان براساس نیاز خود می‌توانند یکی از روش‌ها را انتخاب کنند. هر روش مزایا و معایبی به همراه دارد؛ برای مثال هزینه‌های احداث و راه‌اندازی گلخانه و باغ‌ها متفاوت می‌باشد. مقایسه کشت خاکی با روش آب کشت براساس فاکتورهای زیر قابل ارزیابی است.
فضا
میزان فضای مورد نیاز برای کشت محصولات گیاهی در روش آب کشت نسبت به روش کشت خاکی بسیار کمتر است. در روش آب کشت می‌توان گیاهان را به صورت عمودی و در طبقاتی روی یکدیگر قرار داد و محصولاتی در حجم بسیار زیاد تولید کرد.
مصرف آب
در روش آب کشت ریشه گیاهان در آب قرار می‌گیرد و آب مصرفی قابل بازیافت است؛ در مقایسه با روش کشت خاکی که نیازمند آبیاری هر روزه می‌باشد، قطعا مصرف آب در روش آب کشت نسبت به کشت خاکی، تا 90 درصد صرفه‌جویی می‌شود.
زمان رشد گیاه
زمان رشد گیاهان در روش آب کشت بسیار کمتر از روش کشت خاکی است. همچنین در روش آب کشت، می‌توانید محصولات را چندبار در طی سال برداشت کنید.
آفت
گیاهانی که در روش آب کشت نگهداری می‌شوند، از حجوم آفت و بیماری‌ها در امان هستند. اما محصولاتی که به روش کشت خاکی نگهداری می‌شوند، همیشه در معرض خطرات ناشی از آفت‌ها قرار می‌گیرند.
سم‌های شیمیایی
اغلب کشاورزان برای حفظ و نگهداری محصولات کشاورزی که در خاک رشد می‌کنند، از سموم و آفت‌کش شیمیایی استفاده می‌کنند. حالا جالب است بدانید که تمام سموم و آفت‌کش‌های شیمایی، علاوه‌بر اینکه به طبیعت آسیب می‌رسانند، هزینه‌های زیادی هم دارند. از طرفی دیگر، برای پرورش محصولات به روش آب کشت، نیازی به استفاده از هیچگونه سموم و آفت‌کشی نیست.
مصرف انرژی
روش آب کشت، برای تامین نور و تامین انرژی مورد نیاز تجهیزات گلخانه‌ای، نیازمند انرژی برق می‌باشد. ممکن است این امر مصرف برق را در گلخانه‌های هیدروپونیک (آب کشت) افزایش دهد.
سخن پایانی
در سال‌های اخیر، علاقه کشاورزان و گلخانه‌داران به راه‌اندازی و احداث سیستم هیدروپونیک افزایش یافته است. مزایای خوب و فوق‌العاده روش آب کشت، از دلایل محبوبیت آن محسوب می‌شود. اگرچه احداث گلخانه آب کشت کمی هزینه‌بر است، اما با نگاهی عمیق به چشم‌انداز بلند مدت این نوع از گلخانه‌ها و میزان سوددهی بالا، انتخاب سیستم آب کشت در مقایسه با روش کشت خاکی، عاقلانه‌تر به نظر می‌رسد.
البته در نهایت کشاورزان براساس بودجه و نیاز خود و با توجه به نوع محصول تحت کشت می‌توانند بهترین روش کاشت محصولات گیاهی را انتخاب و نسبت به راه‌اندازی آن اقدام نمایند. شما می‌توانید در صورت نیاز و یا برخورد با هرگونه سوال در ارتباط با ساخت گلخانه، با متخصصان و کارشناسان مزرعه بکر تماس بگیرید.
