کشت هیدروپونیک
در روش كشت هيدروپونيك تنها با استفاده از آب و املاح معدني موجود در خاك، با هزينه و زحمت كمتر گياهاني با كيفيت بالاتر و حجم بيشتر كشت و توليد مي‌شوند. اين روز‌ها كشت هيدروپونيك طرافداران بي شماري در سراسر دنيا پيدا كرده است و كشاورزان تمايل بيشتري به استفاده از اين روش در مقايسه با روش‌هاي سنتي از خود نشان مي‌دهند.
كشت هيدروپونيك HYDROPONIC يا آبكشت يكي از روش‌هاي خلاقانه در كشاورزي نوين بشمار مي‌رود و برگرفته از دو كلمه Ponics و Hydro مي‌باشد و به معني كاشت گياهان در آب و املاح معدني بجاي خاك است. تحقيقات و مطالعات جديد نشان مي‌دهد هر نوع گياهي به روش هيدروپونيك قابل کشت مي‌باشد.
کشت هیدروپونیک براي هر نوع گياه و در هر مكاني قابل استفاده است، اما براي مناطقي كه خاك مناسبي براي كشاورزي وجود ندارد و يا مكان‌هايي كه به علت شرايط نامناسب آب و هوايي امكان كاشت محصولات كشاورزي وجود ندارد مناسب‌تر است. گياهان و محصولات كشاورزي بي شماري با روش كشت هيدروپونيك قابل كشت مي‌باشند.
صفر تا صد کشت هیدروپونیک
در روش کشت هیدروپونیک گياهان و محصولات كشاورزي در گلخانه و محيطي كنترل شده رشد پيدا مي‌كنند. براي رشد بهتر گياهان لازم است برخي شرايط محيطي از جمله دما، نور و ph آب بصورت مرتب و دوره‌اي كنترل شود. گياهاني كه به روش کشت هیدروپونیک كشت مي‌شوند در طول روزبه حداقل 8 تا 10 ساعت نور نياز دارند، علاوه بر نور اكسژن نيز يكي از مهم‌ترين فاكتورهاي موردنياز براي رشد مناسب گياهان در کشت هیدروپونیک بشمار مي‌رود.
مقدار ph آب تاثير مستقيمي روي كيفيت و رشد گياهان در روش کشت هیدروپونیک دارد و لازم است بين 5/5 تا 6/5 تنظيم بشود. دي اكسيد كربن يا co2 از ديگر موارد مهم و تعيين كننده در رشد گياهان در روش کشت هیدروپونیک محسوب مي‌شود و براي فتوسنتز گياهان ضروري مي‌باشد. روش كشت هیدروپونیک شامل تكنيك‌هاي مختلفي است كه براساس نوع گياه تحت كشت متفاوت مي‌باشند.
روش های کشت هیدروپونیک
كشت هيدورپونيك با روش غوطه وری
در اين روش از كشت هيدورپونيك ريشه گياهان در آب و مواد مغذي قرار مي‌گيرند و هوا بصورت مستقيم در اختيار گياه قرار دارد. گياهان به دليل غوطه‌ور بودن در مواد مغذي و قرار گرفتن در معرض هواي كافي سرعت رشد بالايي دارند، اكثر محصولات گياهي و كشاورزي با اين روش به خوبي رشد و پرورش مي‌يابند.
كشت هيدورپونيك با روش نوار غذایی (NFT)
در روش NFT، گياهان درون محفظه‌هايي قرار مي‌گيرند و مواد مغذي به همراه آب درون اين محفظه‌ها پمپ مي‌شوند. اين كانال‌ها بصورت شيب‌دار ساخته مي‌شوند تا مايع و مواد معدني در محفظه جريان داشته باشند و در مسير مخزن و محل نگهداري گياهان در حركت باشند. روش NFT يكي از مرسوم‌ترين روش‌ها در كشت هيدورپونيك محسوب مي‌شود و نصب و استفاده از اين سيستم بسيار آسان مي‌باشد.
كشت هيدورپونيك با روش فيتيله‌اي
كشت هيدورپونيك با روش فيتيله‌اي معمولا به عنوان ساده‌ترين سيستم آبكشت شناخته مي‌شود. اين سيستم به هيچگونه دستگاه و نيروي الكترونيكي احتياج ندارد و استفاده از آن باعث صرفه‌جويي در هزينه‌ها مي‌شود.
در اين روش گياهان داخل موادي چون پشم يا پرليت قرار مي‌گيرند و از طريق فيتيله‌هايي كه داخل مخزن مواد مغذي قرار دارند تغذيه مي‌شوند. اين روش براي كشت گياهاني كه براي رشد نيازمند آب زيادي هستند مناسب نمي‌باشد.
برای اطلاعات بیشتر در رابطه با آبیاری و تغذیه اتوماتیک در گلخانه‌ها؛ پیشنهاد می‌کنیم مقاله‌های این بخش را مطالعه کنید.
كشت هيدورپونيك با روش هواکشت
در كشت هيدورپونيك با روش هواکشت، گياهان بصورت معلق در هوا قرار مي‌گيرند و آب و مواد مغذي ازطريق مه‌پاش به ريشه گياه اسپري مي‌شود. سيستم هواكشت نسبت به ساير روش‌ها كمي پيچيده‌تر است و نيازمند بررسي‌هاي دقيق‌تري است. اين روش معمولا براي گياهاني با ريشه‌هاي كوچك مناسب‌تر می‌باشد.
كشت هيدورپونيك با روش سیستم قطره‌ای
كشت هيدورپونيك قطره‌ای بسيار ساده و در دسترس مي‌باشد و براي رشد انواع گياه مناسب است. در اين روش دو محفظه در دو سطح وجود دارد كه در محفظه بالا گياهان و در بخش پاييني مواد مغذي قرار دارد. مواد مغذي از طريق شلنگ وارد بخش بالا مي‌شود تا ريشه گياهان از آن‌ها تغذيه كنند و مواد اضافه از طريق يك لوله به بخش پاييني منتقل مي‌شود.
کشت هیدروپونیک در محصولات مختلف
کشت هیدروپونیک گوجه فرنگی
تحقيقات نشان مي‌دهد كه گوجه فرنگي يكي از بهترين محصولات كشاورزي براي كاشت و رشد به روش هيدورپونيك مي‌باشد. براي كاشت گوجه فرنگي به روش كشت هيدورپونيك بايد محيطي كنترل شده با دماي مناسب و نور كافي فراهم شود. گوجه فرنگي نياز به آب فراواني دارد، بنابراين لازم است از ظروفي با حجم مناسب آب استفاده شود و ظروف از قبل تميز و ضدعفوني شده باشند. آب مورد استفاده براي توليد گوجه فرنگي بايد سختي و املاح كمي داشته باشد و املاح و مواد معدني مورد نياز رشد گياه بايد بطور مداوم و منظم وارد محيط رشد گوجه فرنگي شود. اگر دسترسي به نور طبيعي فراهم نباشد مي‌توان از نورهاي مصنوعي براي رشد بذرهاي گياه گوجه فرنگي استفاده كرد.
کشت هیدروپونیک گندم
توليد گندم به روش كشت هيدروپونيك به دليل اينكه در تمام طول سال و در مناطق مختلف انجام مي‌پذيرد، بسيار سودآور مي‌باشد. براي كاشت گندم به روش كشت هيدروپونيك، بذرها در حجم انبوه روي سيني‌هايي كه بهتر است از جنس پلاستيك باشند ريخته مي‌شود. اين سيني‌ها با كاغذهايي نم‌گير پوشانده مي‌شود و طي روزهاي ابتدايي آبياري بذرها به روش مه‌پاش صورت مي‌گيرد. بعد گذشتن مدت زمان مناسب و جوانه زدن بذرها، لازم است مواد مغذي نيز از روش مه‌پاش روي بذرها پاشيده شوند تا سرعت رشد بذرها افزايش پيدا كند. مدت زمان رشد گياه معمولا بين 8 تا 10 روز مي‌باشد و محصولات برداشت شده از اين روش بسيار مغذي است و ارزش غذايي بالايي دارد.
کشت هیدروپونیک خيار
خيار يكي از بهترين محصولات براي كشت به روش كشت هیدروپونیک مي‌باشد. براي توليد خيار با روش آبكشت نياز به فضاي بسيار زيادي نيست و مي‌توان اين محصول را حتي در متراژي كم نيز پرورش داد. روش كشت خيار مانند كشت گوجه‌فرنگي مي‌باشد و بعد از گوجه‌فرنگي دومين محصول پرطرفدار براي كشت به روش هیدروپونیک بشمار مي‌رود. بذر خيار طي 2 تا 3 روز جوانه مي‌زند و به سطح بالاي آب نيازمند است. از آنجايي كه از هر بوته خيار بين 20 تا 40 عدد محصول برداشت مي‌شود، مي‌توان نتيجه گرفت كه خيار محصولي سودآور و پرطرفداري براي كشت به روش هیدروپونیک است.
مزايا و معایب کشت هیدروپونیک
كشت هیدروپونیک مزاياي بي شماري دارد كه در اين بخش به بررسي برخي از آن‌ها مي‌پردازيم.
صرفه‌جويي در مصرف آب
در روش کشت هیدروپونیک كشاورز مي‌تواند تا 90 درصد در مصرف آب صرفه‌جويي كرده و محصولي با كيفيت بيشتر برداشت نمايد.
عدم نياز به خاك
كشت هیدروپونیک كشاورز را از وابستگي به خاك با كيفيت و سالم بي‌نياز مي‌كند و باعث صرفه‌جويي در هزينه‌ها مي‌شود.
حذف استفاده از سموم و آفت‌كش‌ها
در روش كشت هیدروپونیک گياهان در آب رشد مي‌كنند و نيازي به سم و آفت كش نمي‌باشد، بنابراين مي‌توان در هزينه‌هاي اضافي صرفه‌جويي كرد.
كاهش ابتلاي گياهان به بيماري‌هاي انگلي
جالب است بدانید که در روش كشت هیدروپونیک، گياهان در محيطي ارگانيك و كنترل شده رشد مي‌كنند و هيچ گونه بيماري انگلي آن‌ها را تهديد نمي‌كند.
توليد محصولات كشاورزي در مناطقي با آب و هواي نامناسب و خاك فقير
در روش آبكشت نيازي به خاك نمي‌باشد و گياهان در محيطي گلخانه‌اي با شرايط محيطي كنترل شده رشد پيدا مي‌كنند و در هر نوع منطقه با هرگونه آب و هوايي مي‌توان انواع گونه‌هاي گياهي را توليد نمود.
هزينه‌هاي اوليه
احداث گلخانه كشت هيدروپونيك نيازمند تجهيزات و سيستم‌هاي تخصصي مي‌باشد كه به معني سرمايه‌گذاري اوليه بالايي مي‌باشد.
كودهاي خاص کشت هیدروپونیک
كودها نقش بسيار مهمي در رشد و سلامت گياهان ايفا مي‌كنند، گياهان در روش هيدروپونيك نيز از اين امر مستثني نيستند. كمبود مواد عالي و معدني در گياهان باعث افت كيفيت آن‌ها مي‌شود و حجم محصولات در هر دوره كاهش مي‌يابد. بنابراين تهيه كود مناسب در روش كشت هيدروپونيك يكي از مهم‌ترين معيارها در تخمين كيفيت محصولات بشمار مي‌رود.
كودهاي مورد استفاده در روش آبكشت معمولا به دو صورت مايع و جامع ارائه مي‌شود و كودهاي جامد قبل از مصرف بايد در مقدار مناسبي آب حل شوند. بعضي از شركت‌هاي توليد كننده كود، گاهي كودهاي گياهي را دسته‌بندي‌هاي مختلفي مانند كودهاي گل‌دهي، كودهاي رويش عمومي، كودهاي ميوه‌دهي و … ارائه مي‌دهند.
نتیجه‌گیری کلی
كشاورزي به روش كشت هيدروپونيك تا 90 درصد مصرف آب را كاهش مي‌دهد و محصولات با كيفيت بالاتر و ارزش غذايي ويژه توليد مي‌كند. امروزه كشاورزان بيشتري به استفاده از اين روش نوين علاقه‌مند شده‌اند و آمارها نشان مي‌دهد گلخانه‌هاي بسيار زيادي در سراسر كشور از روش كشت هيدروپونيك براي توليد گياهان و محصولات كشاورزي استفاده مي‌كنند.
اگر اطلاعات کافی و تخصص لازم را در زمینه ساخت گلخانه ندارید، می‌توانید با شرکت مزرعه بکر، که یکی از بهترین شرکت‌های سازنده گلخانه در ایران می‌باشد در تماس باشید و از خدمات آن‌ها استفاده کنید. اینگونه می‌توانید یک گلخانه به روش اصولی راه‌اندازی کنید و از کارشناسان متخصص این شرکت هم کمک بگیرید.
